آنان که می کوشند میراث فرهنگی کشور را از بین ببرد، از جنس من و تو نیستند

میراث فرهنگی گذرنامه ی گذر نسلهای ما طی مراحل تاریخ طولانی است.

(تورج رهبرگنجه.archaeologist)

میراث فرهنگی درهرشاخه ودرهربعدمادی یا معنوی سجل و شناسنامه،مدرک هویتی وگذرنامه گذرما از مراحل تاریخ است.مدارکی نشانگر طی مراحل طولانی تاریخ که با شناسایی آنها زمینه شناخت هویت و خط حركت فرهنگی ما میسر می گردد، انسان از همان زمانی كه در ذهن خود توانست وقایعی را كه در گذر زمان اتفاق افتاده به یاد بسپارد و آنها را به عنوان تجربه در زندگی روزمره خود به كار برد همان تجربه ها ارزش خاصی در نزد انسان پیدا كرد چرا كه آنها با مشقت به دست آمده و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و حتی بعضی از این تجربه ها جان مایه یك نسل بوده است.آثار باستانی و بناهای تاریخی مامانند هرکشوری پیشینه به حساب می آیند که این آثار دارای ارزش و اهمیت فراوانی هستند و ازاین سبب هر شخصی موظف است برای حفظ این تمدن چند هزار ساله تلاش بسیاری انجام دهد. چگونگی حفظ هویت تاریخی در شهرهای مدرن یا شهرهای در حال پیشرفت، دغدغه ای است که نه تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز وجود دارد. در تمام شهرهای معاصر که به سرعت پیشرفت می کنند بیشترین نگرانی ها در نگهداری از هسته های تاریخی شهرهاست که باید بتوانیم میان این دو مسئله داشتن شهر مدرن و حفظ بناهای تاریخی تعادل ایجاد کنیم  اگرچه هیچ ملت و سرزمینی قصدندارد به گذشته های دور و دراز خود برگردد اما می توان به میراث و هنر و دارایی های گذشته اتکال داشت. در هیمن راستا توجه مردم به سمت بافت های تاریخی به عنوان هویت شهرها باید بیشتر شود. برخی از آثار تاریخی در کشور با کم توجهی مواجه شده اند آن طور که شواهد حاکی است گویا حفظ بناهای تاریخی در ایران از اهمیت خیلی زیادی برخوردار نیست و متاسفانه برخی از آثار تاریخی که در روستاها و شهرهای مختلف کشور وجود دارد با بی توجهی و یا کم توجهی آشکاری از سوی مردم و مسئولان مواجه شده است، بطوریکه برای نگهداری از این آثار ملی کمترین بودجه در نظر گرفته شده که اغلب آن هم بدون کارشناسی دقیق به هدر می رود و در حوزه ی کاری خود هزینه نمی شود.  در این میان هستند افراد ناآگاهی که صدمات و لطماتی جبران  ناپذیر بر این آثار وارد می کنند و تخریب و یا محو کامل محوطه های تاریخی درشهرها و روستاها برای رسیدن به خواسته های غیرقانونی ازنگاه آنها تمامی ندارد. میراث فرهنگی درهرسرزمین و بین هرقوم با قوام،.پودمان و بودمان ،دوام و بقاء و رقاء آنها می باشد.اگر میراث فرهنگی  ملتها از بین برود ملتها از بین می روند و دولتها سقوط خواهند کرد.جامعه ی بدون میراث از درون تهی خواهند شد و از هم خواهد پاشید.بدون میراث فرهنگی در آینده، تمدن ها منجمد و سرد و بی روح شده و از بین می روند. ملتها و ملیتها هویت خود را گم می کنند.به این سبب مروزه توجه به میراث فرهنگی و بنیه ی هنری ملتها در دنیا مورد علاقه و توجه بسیاری از مردم است، خصوصاً ملت هایی كه از حیث تمدن و صنعت جلوتر هستند، بیشتر به این نكته دلبستگی دارند، كه بدانند و بفهمند كه ریشه هریك از مظاهر زندگی از چه زمان بوده، و در كدام محل نشو و نما یافته است.حفاظت از میراث فرهنگی در عصر حاضر که دوران اسارت در حلقه ی زندگی ماشینی  است، یک ضرورت حیاتی است. وقتی آثار تاریخی این سرزمین را در جای جای ایران،در شهرها و روستاها،درکنار بیخ گوش یعنی تهران و یا در دورترین نقاط این دیار،فرقی نمی کند ازخرد یا کلان،تکه خشتی از دیوارتاریخی و یا جامی زرین و سیمین، مخروب و معیوب،معدوم و مصدوم،مسروق و مسدود،مجروح و مضرور و ضروب،مضطور و مکدور و.... می شوند در اصل  شاهد نابودی پیکربندها، پی افکندها،بنیادهای ریزش کرده، زیرساخت های فرو پاشی شده و اضمحلال هویت و محو ریشه های این سرزمین هستیم.چون وقتی یک تپه و تل باستانی، وقتی یک بنا، اثر و بافت تاریخی مورد تجاوز و تخریب قرار می گیرد واز میان ما می‌رود برای همیشه از میان می روند.(دقیقآمانند انسانی که می میرد و دیگر وجود ندارد.این آثارمانند خود انسان، دیگر با هیچ هزینه و به هیچ بهایی و با هیچ دستی نمی‌توان آنچه از کف رفته جبرانش کرد؛ چون هیچ جایگزینی و بدیلی برایش متصور نیست. با هر تخریب اثرباستانی به هرمیزان ،نسبت ما به گذشته از بین می رود.تکیه گاهمان از بین می رود.چرا برخی از اهمیت میراث فرهنگی،نقش هویتی هیچ چیز نمی دانند؟اصلآ نمی خواهند بدانند که کجای تاریخ هستند.نگاه تاریخی شان مرده است، همه چیز را در چشم ،اثر عتیقه ای می بینند که قابل داد و ستند هستند.چگونه در مصرحتی آجرشکسته میراث شان است اما در سرزمین ما سنگهای تخت جمشید و بناهای دیگر به سادگی و سهولت از بین می روند؟ نسلی و تباری،قوم و ملتی که هزاران سال فرمان مدنیت دردستان او بوده است باید بداند نیازمند حفظ شاخصه های هویت گذشته خود است اوباید هویت داشته باشد تا مهرتائیدی برتمدنساز بودن آن زده شود.جامعه ای هویت دارد که خودآگاهی تاریخی داشته باشد. عقبه خود را فراموش نکند و سیر تطور و رشد جامعه خود را ببیند.باید به میراث گذشته ی نرم افزاری و سخت افزاری یعنی فرهنگی و تمدنی توجه داشته باشد. خصوصآ کشورایران  زمین که کانون توجهات تمدنهای دنیا قراردارد اگر  به دنبال حفظ هویت وتمدن هست باید به این عقبه فرهنگی توجه کند زیرادرغیراینصورت هرگز نمی تواند  تمدن سازی و حفظ تمدن کند. تا امروز به این سبب صاحب تمدن بودیم که چون به نهله های فکری و شه تاریخی و هویتی خود بها می دادیم. فلسفه وجود آثارو حفظ بناها و بافت های تاریخی همین پیوند تاریخ، آگاهی تاریخی و تلاش بر تمدن سازی بر اساس خودآگاهی تاریخی است. راه نجاتِ ازخودبیگانگی همین خودآگاهی تاریخی است که به مردم یک سرزمین هویت بخشی کرده و جهت را برای آینده تمدنی یک کشور تعیین می کند. از سویی بخش جدانشدنی خودآگاهی تاریخی، حفظ میراث فرهنگی و داشته های تاریخی است. پویایی فکری یک جامعه در گرو شناخت گذشته خود و مسیر ی بر اساس آن است. بنابراین هر آن که تلاش کند تا میراث فرهنگی یک کشور از بین ببرد، تفکر و شه و فلسفه فکری و در یک کلام حیات آن جامعه را نابود کرده واز جنس مردم این سرزمین نیست .زیراتاریخ و تاریخ نگاری به عنوان یکی از ابعاد و مظاهر فرهنگ و تمدن حائز اهمیت بسیار بوده و شناخت و دریافت وجوه مختلف هر فرهنگ و تمدنی بدون دسترسی به تاریخ انواع هنرها و دانش هایی که در تمدن ظهور کرده یا تکامل یافته ممکن نخواهد بود.. میراث هرملت گاهواره  تمدن ودروازه فرهنگ و پيشرفت آنها است.به عبارت ديگرفرهنگ و هنر و میراث و تمدن‌ هرجامعه همانند دانه‌هاي زنجير به هم پيوسته‌ای هستند که آسیب هرکدام خللی در روند تاریخی ایجادخواهد کرد. در تاريخ تمدن‌هاي كهن جهان ، ايران برجسته‌ترين و مهمترين سهم در بخشيدن زندگي و درخشش ، به ديگر مردم جهان داشته است. در حاليكه از بسياري از اقوام كهن جهان اثري برجاي نمانده است ، ايران و فرهنگ ‌و تمدن آن در برابر حوادث گوناگون روزگار براي هزاران سال ، پايداري نموده و برجاي مانده است. تنها همين يك نكته براي عظمت و بزرگي ايران و تمدن ‌و فرهنگ گذشته‌اش كافي است.باید پذیرفت  هیچ جامعه‌ای، هیچ ملتی، هیچ نظام اعتقادی و سنت معنوی و دینی و.....بی نیاز به فرهنگ تاریخ و میراث نیست.  همین بناهای تاریخی ،خانه های قدیمی کاهگلی،برگ شناسه وشناسنامه وبیانگر آثار باستانی و میراث فرهنگی ماست. همین بناها درقالب آثار باستانی هستند که قدمت، تاریخچه و تمدن سرزمین ما و موقعیت مارادرجهان  مشخص می کنند؛ پس حفاظت و حراست از آنها امری ضروری است و نسلهای مختلف نیز چون پیشینیان باید از این میراث اجدادی پاسداری کنند. ما  وظیفه صیانت از این میراث پدری را داریم. با شناسایی آنها زمینه شناخت هویت و خط حركت فرهنگی ما میسر می گردد، انسان از همان زمانی كه در ذهن خود توانست وقایعی را كه در گذر زمان اتفاق افتاده به یاد بسپارد و آنها را به عنوان تجربه در زندگی روزمره خود به كار برد همان تجربه ها ارزش خاصی در نزد انسان پیدا كرد چرا كه آنها با مشقت به دست آمده و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و حتی بعضی از این تجربه ها جان مایه یك نسل بوده است.آثار باستانی و بناهای تاریخی مامانند هرکشوری پیشینه به حساب می آید که این آثار دارای ارزش و اهمیت فراوانی هستند و ازاین سبب هر شخصی موظف است برای حفظ این تمدن چند هزار ساله تلاش بسیاری انجام دهد. چگونگی حفظ هویت تاریخی در شهرهای مدرن یا شهرهای در حال پیشرفت، دغدغه ای است که نه تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز وجود دارد. در تمام شهرهای معاصر که به سرعت پیشرفت می کنند بیشترین نگرانی ها در نگهداری از هسته های تاریخی شهرهاست که باید بتوانیم میان این دو مسئله داشتن شهر مدرن و حفظ بناهای تاریخی تعادل ایجاد کنیم  اگرچه هیچ ملت و سرزمینی قصدندارد به گذشته های دور و دراز خود برگردد اما می توان به میراث و هنر و دارایی های گذشته اتکال داشت. در این راستا توجه مردم به سمت بافت های تاریخی به عنوان هویت شهرها باید بیشتر شود. برخی از آثار تاریخی در کشور با کم توجهی مواجه شده اند آن طور که شواهد حاکی است گویا حفظ بناهای تاریخی در ایران از اهمیت خیلی زیادی برخوردار نیست و متاسفانه برخی از آثار تاریخی که در روستاها و شهرهای مختلف کشور وجود دارد با بی توجهی و یا کم توجهی آشکاری از سوی مردم و مسئولان مواجه شده است، بطوریکه برای نگهداری از این آثار ملی کمترین بودجه در نظر گرفته شده که اغلب آن هم بدون کارشناسی دقیق به هدر می رود و در حوزه ی کاری خود هزینه نمی شود.  در این میان هستند افراد ناآگاهی که صدمات و لطماتی جبران  ناپذیر بر این آثار وارد می کنند و تخریب و یا محو کامل محوطه های تاریخی درشهرها و روستاها برای رسیدن به خواسته های غیرقانونی ازنگاه آنها تمامی ندارد.ميراث فرهنگي به مجموعة آداب و عادات و عقايد و رسوم و انديشه‌ها و افكار و زبان و لهجه‌ها وادبيات وآثار ادبي ، و علوم و آثار علمي ، و انواع اثرهاي هنري ، و حتي ادبيات عاميانه و غيرمكتوب يك ملت ، خواه آنها كه از گيرودار حوادث گذشته و تا عهد ما به همان صورت اصلي و يا به صورتهاي تغيير يافته‌اي‌ باقي مانده که مخلوقات ذوق و انديشه و احتياج و نحوة زندگاني ملت ما در طول زمان و دوره‌هاي گوناگون شدت و رخاء و شكست و پيروزيست اطلاق می شود.تمدن‌وفرهنگ هر كشوري هم‌زمان با تاريخ آن كشور است. به كمك آثار كتبي ، باقيماندة آثار باستانشناسي ، آزمايش‌هاي نوين ، سنگ‌نبشته‌ها ، آثار باقيماندة كتبي بر روي ظروف گلي و نيز به كمك تحقيقات علمي جديد ، مي‌توان درباره گذشته كشوري و نيز تاريخ و سوابق تاريخي ملتي و هم‌چنين اهميت و نفوذ تمدن‌وفرهنگ آن كشور به گفتگو و بحث پرداخت. میراث،فرهنگ،هنروتمدن با خوشبختي و پيشرفت هر كشور و ملتي ارتباط مستقيم داردزیرا هرملتی ریشه در تاریخ و.... خود دارد،همه انسانها از هرتیره و تبار،موجودی تاریخ مندند. میراث هرملت گاهواره  تمدن ودروازه فرهنگ و پيشرفت آنها است.به عبارت ديگرفرهنگ و هنر و میراث و تمدن‌ هرجامعه همانند دانه‌هاي زنجير به هم پيوسته‌ای هستند که آسیب هرکدام خللی در روند تاریخی ایجادخواهد کرد. در تاريخ تمدن‌هاي كهن جهان ، ايران برجسته‌ترين و مهمترين سهم در بخشيدن زندگي و درخشش ، به ديگر مردم جهان داشته است. در حاليكه از بسياري از اقوام كهن جهان اثري برجاي نمانده است ، ايران و فرهنگ ‌و تمدن آن در برابر حوادث گوناگون روزگار براي هزاران سال ، پايداري نموده و برجاي مانده است. تنها همين يك نكته براي عظمت و بزرگي ايران و تمدن ‌و فرهنگ گذشته‌اش كافي است.باید پذیرفت  هیچ جامعه‌ای، هیچ ملتی، هیچ نظام اعتقادی و سنت معنوی و دینی و.....بی نیاز به فرهنگ تاریخ و میراث نیست. 

وقتی آثار تاریخی این سرزمین را در جای جای ایران،در شهرها و روستاها،درکنار بیخ گوش یعنی تهران و یا در دورترین نقاط این دیار،فرقی نمی کند ازخرد یا کلان،تکه خشتی از دیوارتاریخی و یا جامی زرین و سیمین، مخروب و معیوب،معدوم و مصدوم،مسروق و مسدود،مجروح و مضرور و ضروب،مضطور و مکدور و.... می شوند در اصل  شاهد نابودی پیکربندها، پی افکندها،بنیادهای ریزش کرده، زیرساخت های فرو پاشی شده و اضمحلال هویت و محو ریشه های این سرزمین هستیم.چون وقتی یک تپه و تل باستانی، وقتی یک بنا، اثر و بافت تاریخی مورد تجاوز و تخریب قرار می گیرد واز میان ما می‌رود برای همیشه از میان می روند.(دقیقآمانند انسانی که می میرد و دیگر وجود ندارد.این آثارمانند خود انسان، دیگر با هیچ هزینه و به هیچ بهایی و با هیچ دستی نمی‌توان آنچه از کف رفته جبرانش کرد؛ چون هیچ جایگزینی و بدیلی برایش متصور نیست. با هر تخریب اثرباستانی به هرمیزان ،نسبت ما به گذشته از بین می رود.تکیه گاهمان از بین می رود.چرا برخی از اهمیت میراث فرهنگی،نقش هویتی هیچ چیز نمی دانند؟اصلآ نمی خواهند بدانند که کجای تاریخ هستند.نگاه تاریخی شان مرده است، همه چیز را در چشم ،اثر عتیقه ای می بینند که قابل داد و ستند هستند.چگونه در سرزمینی مانندمصرتکه آجرشکسته میراث شان است اما در سرزمین ما سنگهای تخت جمشید و بناهای دیگر به سادگی و سهولت از بین می روند؟ نسلی و تباری،قوم و ملتی که هزاران سال فرمان مدنیت دردستان او بوده است باید بداند نیازمند حفظ شاخصه های هویت گذشته خود است اوباید هویت داشته باشد تا مهرتائیدی برتمدنساز بودن آن زده شود.جامعه ای هویت دارد که خودآگاهی تاریخی داشته باشد. عقبه خود را فراموش نکند و سیر تطور و رشد جامعه خود را ببیند.باید به میراث گذشته ی نرم افزاری و سخت افزاری یعنی فرهنگی و تمدنی توجه داشته باشد. خصوصآ کشورایران  زمین که کانون توجهات تمدنهای دنیا قراردارد اگر  به دنبال حفظ هویت وتمدن هست باید به این عقبه فرهنگی توجه کند زیرادرغیراینصورت هرگز نمی تواند  تمدن سازی و حفظ تمدن کند. تا امروز به این سبب صاحب تمدن بودیم که چون به نهله های فکری و شه تاریخی و هویتی خود بها می دادیم. فلسفه وجود آثارو حفظ بناها و بافت های تاریخی همین پیوند تاریخ، آگاهی تاریخی و تلاش بر تمدن سازی بر اساس خودآگاهی تاریخی است که از راه میراث فرهنگی حاصل می شود. راه نجاتِ ازخودبیگانگی همه ما همین خودآگاهی تاریخی است که می تواند به مردم ما  هویت بخشیده و جهت را درافق روشن آینده مشخص نماید.فراموش نکنیم پویایی فکری جامعه در گرو شناخت گذشته ی ما است. هر آن که تلاش کند تا میراث فرهنگی کشوررا از بین ببرد، از جنس من و تو نیست .