گنبد کوچک مهرآباد ]مهراوا درقاب گنجه وگنجینه

دهستان ریوند که در جنوب و جنوب غربی شهر نیشابور واقع شده، از شرق با دهستان دربقاضی و فضل، از جنوب با بخش میانجلگه، از غرب با شهرستان فیروزه و از شمال با شهر نیشابور و دهستان مازول همسایه است. دهستان ریوند با مساحت 238/8 كيلومترمربع، در جنوب غرب بخش مرکزی شهرستان نیشابور، واقع‎ گرديده و داراي 55 آبادی مسكونی است.وجود گنبدهای تاریخی شهمیر یا مهرآباد مهم‌ترین آثار تاریخی موجود در این دهستان است که قدمت آنها به دوره سلجوقی می‌رسد. در بین روستاهای این دهستان، برخی اسامی بسیار قدیمی وجود دارد که هر کدام، قطعاً تاریخ خاص خود را دارند. اسامی  روستاهایی مانند: آبجقان، ده‌داروغه، ده‌حبه، آرزومنده، اله‌جگرد، شمسیه، حنط‌آباد، بلقشه، قبد، کارجیج، انجیدن، شادمهرک، سمرجان، صومعه، گلشن، هلالی، باطان، دیگلانی، شایخ، چنبران، بکاول، اردسمان، آبگینه، ملکنده و مسیح‌آباد..گنبد کوچک مهرآباد ]مهراوا[ از داخل دارای پلان مربع و از خارج دارای هشت ضلع می باشد. به این ترتیب که اضلاع چهار جهت اصلی بزرگتر و جهات فرعی بسیار کوچکتر هستند. نمای این بنا از آجر بوده و تزئینات خاصی در آن دیده نمی‌شود. بنا دارای گنبدی ساده و با پوشش کاه گل می‌باشد. در دیواره ضلع غربی بنا نورگیر مشبک آجری وجود دارد. در طاق‌نمای دیواره‌های چهار طرف ورودی‌هایی وجود داشته که مسدود شده‌اند و تنها یکی از آن‌ها برای دخول به بنا باز است و آثار این ورودی‌ها در حال حاضر مشهود هستند.در بالای ورودی فعلی یک نورگیر  بزرگ وجود دارد. پس از داخل شدن به بنا حالت چلیپایی آن جلب نظر کرده و حالت کلی یک چهارطاقی به بیننده القا می‌شود.قاعده چهارضلعی داخلی بنا در ارتفاع دو متری به وسیله چهار فیلپوش به ارتفاع 180 سانتیمتر  و چهار نورگیر به هشت ضلعی و سپس به دایره تبدیل می‌شود. نمای داخل بنا از گچ بوده و تزئینات خاصی در آن مشهود نیست. در دیواره‌های داخلی هر ضلع در کنار هر در ورودی طاقچه مستطیل شکلی کار گذاشته شده است.نکته قابل ذکر در این بنا بزرگی بیش از حد فیلپوش ها و نورگیرها نسبت به دیواره‌های بنا  می‌باشد. لازم به ذکر است که نورگیرها که در حال حاضر مشبک می‌باشند به تازگی و توسط آجر به این شکل در آمده‌اند و احتمالاً در اصل این گونه نبوده است.پوشش زیر گنبد از گچ بوده و فاقد تزئینات می‌باشد. در بخش غربی زیر گنبد یک سکوی سیمانی وجود دارد که احتمالاً محل قبر شخص مدفون در این بقعه می‌باشد.  ابعاد آجرهای به کار رفته در این بنا ، 27×27×6 سانتیمتر می‌باشد.سبک معماری در این بنا متناسب بوده و از سایر سبک های موجود در معماری دوره ایلخانی پیروی می‌کند. بنا فاقد سرداب می‌باشد و تنها جنبه بقعه و تدفین عادی در آن اعمال شده است. به احتمال فراوان این بنا بر روی یک بنای دیگر که مصالح آن چینه و گل بوده است ساخته شده، زیرا در ضلع شمالی از دیوار آجری بنا، بر روی آن کار گذاشته شده است. این مطلب در گوشه جنوب شرقی نیز صدق می‌کند.آن طور که دیده می‌شود بنای کوچک مهرآباد چه از نظر شیوه‌های به کار رفته در معماری و چه از نظر تناسبات، اختلاف فاحشی با بنای بزرگ مهرآباد دارد. کشیدگی ورودی‌ها و کم عرض بودن دهانه و نوع فیلپوش‌ها گویای نوع خاص معماری در هر کدام از این بناها می‌باشد.با توجه به کلیه شواهد معماری، می توان گفت که بنای کوچک مهرآباد یک یا یک و نیم قرن پس از بنای بزرگ مهرآباد ساخته شده است و شیوه معماری آن کاملاً ایلخانی است.این بنا هنوز ریزه‌کاری و ظرافت بناهای دوره تیموری را ندارد و با بنایی که در جوار بقعه جنوبی حمزه رضا در شیروان متعلق به دوره تیموری است کاملاً متفاوت است و مقایسه این دو بنا، تاریخ گذاری بنای کوچک مهرآباد را آسان‌تر می‌کند. این بنا به شماره 1804 در تاریخ 25/9/1375 به ثبت رسیده است.