تنهاترین آتشکده و نیایشگاه سنگیِ ساسانی ایران روزگار اندوهباری را سپری می کند.

این تنهاترین آتشکده و نیایشگاه (جایگاه عبادت) سنگیِ ساسانی ایران روزگار اندوه باری را سپری می کند. نم و رطوبت به جان بخش هایی از سقف و دیوارهای آن افتاده و پوسیدگی سنگ ها را پدید آورده است. یادگاری نویسی ها چهرۀ زشت و ناخوشایندی را به نمایش گذاشته و دل هر ایرانیِ دوست دار تاریخ و میراث را به درد می آورد.اثری که از ارزشمندترین یادمان های کشور که نمونۀ آن تا کنون در هیچ جای ایران دیده نشده در گوشه ای به حال خود رها و به دست فراموشی سپرده شده است. امروزه زخم های ژرفی را بر پیکر بی دفاع این یادگار نیاکانی که بیش از ۱۷۰۰ سال دیرینگی داشته و از دیدگاه مِهرازی (معماری) بی همتا و یگانه به شمار می آید، زده شده است. پایۀ برخی از ستون ها که همگی سنگی بوده با گذشت زمان و آرام آرام سُست شده و در حال فرو ریختن است. گیاهان خودرو به درون پوستۀ سنگ ها رِخنه (نفوذ) کرده و به آن ها آسیب رسانیده است. تاراجگران به تازگی بخشی از ورودی اتاق چسبیده به آتشکده را به انگیزه های ناروشن شکسته و خُرده سنگ ها را بر روی زمین ریخته اند.متاسفانه معتادان و ولگردان از این اتاق به عنوان سرپناهی آرام بهره برده و خاکستر آتش خود را درون آن رها کرده اند! بازآرایی های (مرمت ها) کارشناسی نشده و بد ریخت نیز از دیگر آسیب های وارده به آتشکدۀ آذرخش داراب به شمار می آید. اما؛ شاید یکی از بدترین دشواری های این یادمان ملی که صحنۀ زشتی را به وجود آورده است، رها کردن نخاله ها و انباشت آن پس از پاک سازی اتاق های درون آتشکده باشد که نبود شناخت و آگاهی از یادمان های تاریخی را در میان مدیران میراث فرهنگی شهری نشان می دهد. زیرا باید پس از پاک سازی، نخاله ها را همان روز از این جایگاه بیرون می بردند. براستی اگر یک گروه جهانگرد و یا گردشگر برون مرزی (خارجی) با این صحنه رو به رو شود با خود چه می اندیشد؟ این آتشکدۀ ساسانی در روزگار اسلامی به مسجد دگرگون شده و هم اینک به مسجد سنگی نامدار است. دربارۀ کاربری این یادمان دیدگاه های گوناگونی آورده شده است. پروفسور «هوف»، باستان شناس آلمانی بر این باور است که این جایگاه از آغاز کار مسجد بوده است. برخی از باستان شناسان این یادمان را نیایشگاه بزرگ مهریان دانسته که در روزگار ساسانی به آتشکده دگرگون شده و سپس تر همانند بیشتر آتشکده ها با توجه به شرایط مکانی و زمانی تغییر کاربری داده است. برخی از پژوهشگران با نگرش به طرح چلیپایی شکل آن، این یادمان را کلیسایی نَصرانی دانسته اند. محمد تقی مصطفوی، باستان شناس آن را ساسانی و آتشکده شناسایی (معرفی) کرده است. سرانجام نیز دکتر یوسف کیانی این مسجد را وابسته به سدۀ ۱۱ مَهی (قمری) می داند.این یادمان ساسانی در ۷ کیلومتری شهرستان داراب و در خاور (مشرق) کوه پهنا ساخته شده است. از ویژگی های این سازه این است که همۀ دیوارها، ستون ها، سقف ها و اتاق ها به گونۀ یکپارچه از کوه تراشیده شده است. در سال ۶۵۲ مَهی نیز این سازه به مسجد دگرگون شده و با نام مسجد سنگی آوازه پیدا می کند. این آتشکده با شمارۀ ۲۲۹ در ۱۵ آذرماه ۱۳۱۴ در سیاهۀ (فهرست) یادمان های ملی به ثبت رسیده است.

+ نوشته شده در  دوشنبه ۶ شهریور ۱۳۹۶ساعت 8:26  توسط وارنا  |