گذشت آن دورانی که همسایه به همسایه می گفت...برو هرچه آثار عتیقه داری بیار و بفروش

گذشت آن دورانی که همسایه به همسایه می گفت...بروهرچه داری(از آثار و عتیقه،نسخ خطی و...)به خارجی ها بفروش که هم بیشتر پول می دهند و هم نقد می پردازند و هم قدر این آثار بیشتر می دانند و نیز تورا هم تشویق به این کار کنند.

بی گمان توجه اصلی،حساب شده وآگاهانه به میراث فرهنگی ایران دردوره قاجار بود.اما دیگر گذشت زمان قجرها که با عقد منفورترین قراردادها وپهلوی ها که با رذیلانه ترین شیوه ها و باند های مافیایی برای نابودی و سرقت آثار تاریخی گام برداشتند.طبیعی است وقتی رفتارهای غارتگرانه سلاطین و شاهزادگان نباشد رفتار مردم در همه زمینه ها (خصوصآ)با میراث فرهنگی شان فرق خواهد کرد.

بهتر است بگوییم،گذشت آن دوره ای که همسایه به همسایه می گفت...بروهرچه داری(از آثار و عتیقه،نسخ خطی و...)به خارجی ها بفروش که هم بیشتر پول می دهند و هم نقد می پردازند و هم قدر این آثار بیشتر می دانند و نیز تورا هم تشویق به این کار کنند.در دوره قاجار غارت آثارتاریخی سرگرمی شاهان و عوامل آنها بود.همان سرگرمی که نان عیاشی آنها و هزینه های ولخرجی شان را درداخل و خارج فراهم می کرد.رژیم های گذشته مستبدانه با آثارومیراث فرهنگی برخورد می کردند.شهرهای تاریخی ایران به  لحاظ دارا بودن آثار ارزشمند وجاذبه ها و بافت های محیرالعقول از مهم­ترین مکانهای مورد توجه شاه و شاهزادگان بودند در این دوره­ها ارزشمند­ترین و فاخر­ترین آثار معماری از همه تمدن ها و سلسله­ها درکنارفراز و فرود سلسله­ها، جنگ و درگیری­ها و بلایای طبیعی بسیاری از این آثار را  نابود کردند. در دوره قاجار نیز بسیاری از آثار به جا مانده از دوران گذشته و، به خصوص دوره صفویه، در حال زوال و نابودی بودند؛ امروز دیگر دوره ای است که همسایه از همسایه می خواهد اگر اثرتاریخی و شئی باستانی دارد آن را برای تماشای مردم،برای جلوگیری از تخریب و سرقت تحویل موزه محلی-روستا و یا شهر دهد.درگذشته مردم برای دستیابی به عتیقه شب و روز را در بیابانها و کنار تپه ها سپری می کردند و روزها دربازار به خرید و فروش مبادرت می کردند اما امروزه همین مردم اگر کسی رادر حال حفاری قاچاق ببینند مراتب را به مراجع قانونی اطلاع می دهند.دیروز اگر کندن مکان های تاریخی سرگرمی بود امروزه کندن همان جاها جرم است.درگذشته مردم روستاها شاهزاده ها و عوامل آنها را برای دسترسی به گنج درون تپه ها راهنمایی می کنند اما امروزه کسی در روستاهایشان جرات سخن گفتن از آثارتاریخی را ندارد.گذشت آن زمانی که مردم فرق بین ظرف مس و طلا را از هم تشخیص نمی دادند و یا باور میراث به عنوان هویت،شناسنامه و اسناد هویتی برایشان سخت بود.(به عنوان شاهد عینی بگویم.اوایل دهه پنجاه بود.درروستایی از شهرهای رودبارزیتون کودکی  چهار-پنج سال کوچکتر از  سن و سال ما جامی را سوراخ کرده وبا طناب بسته بر روی زمین می کشید و از سر و صدای ناشی از برخورد جام با زمین لذت می برد.دست فروشی قدیمی با سماجت با ملغ اندک خرید و ناپدید شد.آنگاه بود که فهمیدیم جام طلا بوده است.آره گذشت دوران بی خبری و دوران جهل نسبت به آثار و مفاخر ملی این سرزمین.

گذشت دیروز، وگذشته میراث گذشته هم کنار گذاشته شده است.امروز همه ما در هر مکان از روستا و شهر،کوچک و بزرگ،زن و مرد سرباز میراثیم.گذشت دیروز،امروز مردم اگرخیانتی به میراث خود ببینند  گذشت نخواهند کرد.

touraj rahbar Ganjeh.archaeologist