تاریخ مختصرگلیم درایران کهن

مختصرنگاهی به هنر گلیم درایران باستان

بشرنخستین برای تسلط بر طبیعت خشمگین وپدیده های شوم و مبارگ آن دست به خلق توانایی ها برای دست یابی به خواست و خواسته هایش بود.درغارزیست و سپس به مرحله پیشرفته تر زندگی در دشت های باز روی آورد.با قدرتی که اندک اندک کسب می نمود بیشتر و بیشتر برتوانایی هایش افزوده شد.با طبیعت و موجودات آن به آرامی کنارآمد.زندگی اش رنگ و بوی هنر به خود می گرفت.دست به مکان های استقراردرهوای آزاد و دردشتها زد.ابزار زندگی ساخت.شکار دردریا و جنگل را شروع نمود.هرروز بردست ساخته هایش مطابق خواسته هایش افزوده می شد.سرمای طبیعت او را به خلق  خانه ها و پوشش واستتاراو از برف و باران مجبور کرد. نخستین کف پوش او پوست حیوانات بود. ولی پس از گذشت هزاران سال ,بالاپوش افتاد.حصیرها بعداز پوست حیوانات تاحدودی نیازهای او را مرتفع می نمود اما چرخ توسعه دردستان تبارآدمی سرعت بیشتری می گرفت.نخست کف پوشهای ساخته انسان , حصیر و بوریا بوده و بتدریج بافت زیر اندازه های پشمی را نیز آموخت..همانگونه که بشر با کاوش های انجام شده تاریخ دقیق سفالگری را دردست ندارد بی گمان گلیم بافی نیز سابقه و دیرینه  و پیشینه کهنی دارد.شاید یکی از این دلایل،فناپذیری مواد اولیه تهیه گلیم یا پلاس  بوده که درکاوش ها قابل تشخیص نبوده است.اما حقیقت این است جامعه ایران باستان با نشان دادن هنروقدرت جادویی درساخت و پرداخت فرش پازیریک نشان داد که پایه های هنر قالی و تامرحله گلیم بافی به گذشته های دورتری باید تعلق داشته باشد.هنرمندان بسیاری از باورها و خواسته های درونی شان را با نقوش ویژه بربدنه گلیم ها به تصاویر گشودند.از نقوش فراوان بافته های گلیم ایلات و عشایر دور و نزدیک می توان به بسیاری از راز و رمزها دست یافت.جهیزیه فرزندان ها همیشه با گلیم های رنگارنگ و با نقوش حیوانات خصوصآ بز و پرندگان همراه بوده و می باشد.باهمه این گفتار،نخستین گلیم‌های شناخته شده قدیمی‌ترین گلیمی که تا به حال شناخته شده، قطعه‌ای است که توسط دکتر M.A. Stein در نزدیکی ختن واقع در ترکمنستان شرقی از زیر توده‌ای ماسه به دست آمده و قسمتهایی از آن به طور عجیبی محفوظ مانده است. بافت آن احتمالاً به حدود قرن چهارم، پنجم بعد از میلاد مسیح می‌رسد.بنابراین به یقین می توان گفت کشف قطعه  قالی پازیریک در سال ۱۹۴۹م در سرزمین روسیه مربوط به ۳۵۰ تا ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نشانگر وجود هنرقالی و گلیم در تمدن‌های باستانی فلات ایران است. از این رو تاریخ پیدایش هنر قالی‌بافی در ایران را حدوداً بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد تعیین و تخمین زده و تاریخ گلیم‌بافی به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد عنوان شده که تاریخ آغاز نساجی است..درکاوش های باستان شناختی درشرق آناتولی(ترکیه امروزی)بقایای یک گلیم 7700ساله بدست آمده است.درایران نیز قطعه گلیم بافته شده مربوط به دوره اشکانی بدست آمده است اما همانگونه که گفنته شد کاوش های آینده اطلاعات ارزشمند دیگری درمورد تاریخ آغاز این هنر و چگونگی روند تکاملی آن به ما خواهد داد.با توسعه هنرگلیم ،از ترکیب هنر قالی بافی و گلیم بافی ،هنرگچمه بافی ظهور کرد،میراث ارزشمند و  هنری که منحصربه مردمان کهگلویه و بویر احمد است.قرائن تاريخي تأييد كننده اين نكته است كه قالي بافي در زمان ساسانيان رونق داشته است و در ارتباط با اين مطلب سالنامه چيني سوئي سو مربوط به سال هاي 590 تا 617 ميلادي يعني اندكي پيش از انقراض سلسله ساساني در ميان كالاهاي ايراني از قالي نام مي برد.در تأييد مجدد وجود قالي بافي در اين دوره، به فرش معروف بهار خسرو اشارتي داريم. ابوجعفر محمد جرير طبري در تاريخ طبري (321-225 هجري قمري) نيز به شرحي كه مي آوريم درباره اين قالي اظهار نظر كرده است. ... كه يك قالي بسيار عالي كار ايران موسوم به بهار خسرو در قصر تيسفون به طول 450 قدم 90و عرض 90 قدم موجود بوده است.آقای دکتر زبرت بامبان پژوهشگرایرانی مقیم امریکا درکتاب "آیا می دانید که: خود  26در 24 متر بیان کرده است که بافت چنین اثری باید به سفارش شاه و شاهزادگان صورت گرفته باشد