وجه تسمیه آبادی ها(اتیمون شناسی آبادان)

آدمی از دیرباز به نام  انسان،حیوانات،مکان ها و ...اهمیت داده ودر جستجوی یافتن نام مکان ها و علل این نام گذاری ها بوده است. از زمانی که با مکانی سروکار یافته لزوم شناسایی و نامگذاری مکانها را دریافته است. باید پذیرفت اولین گام در لزوم نامگذاری مکانهای جغرافیایی ارتباط انسان با آن مکان است. نامگذاری بر مکانهای مختلف بدان سبب است که مکانهای مختلف شناسایی شده و از یکدیگر تمیز داده شوند.ریشه شناسی آبادی ها و شهرها که  اتیمولوژی ایونی است از راه زبان لاتین به زبان فرانسوی راه یافته ودر یونان باستان جهت شناخت حقیقی واژه ها بکار می رفت.در زبان تازی فقه الغه نامیده می شود. احمد فردید از معادل «علم الاسماء» برای آن استفاده كرده‌است. علمای قدیم در نوشته‌های خود گاهی با ذكر «وجه تسمیه» و «وجه اشتقاق» به شرح واژه‌ها می‌پرداختند. مقصود علمای قدیم از وجه تسمیه و وجه اشتقاق ریشه‌شناسی بوده است.به هر روی ایران سرزمین وسیع وپهناور با حجم گسترده ای از آبادی ها با فرهنگ ها و سنت دیرین است بررسی در مورد علل نام گذاری روستاها و مکان ها بی شک می تواند براندوخته های تاریخی ما اضافه نماید.اما نباید فراموش کرد وقتي به  اسامي روستاهايي چون «شانگهاي پرده»، «وزمنا»، «ماهروزه»، «فوشه»، «ويشكا سوقه» و... روبرو می شویم به دلیل عدم آگاهی های تاریخی و آشنایی به زبان بومیان منطقه، اين دشواري  بيشتر درك مي شود؛ چرا كه از ياد برده‌ايم ويشكا همان بيشه و جنگل است و گوده همان دودمان است و كلايه همان‌آبادي و... فهم وجه اسامی بسیاری از روستاها که ریشه در ادبیات کهن و فرهنگ بومی دارد آنجا دشوار تر می نماید که شناختی نسبت به تاریخ کشور و منطقه نداشته باشیم.شاید بسیاری از خود گیلانی ها ندانند که سفيد سنگان، روستاي دهستان چوبر بخش حويق تالش  مفهوم نامش‌آبادي صخره و سنگ‌هاي سفيد آن است. يا مثلاً   «اشكور» از   اسامي برگرفته از نام اقوام و قبايل است به معناي سرزمين و قلعه به جا مانده از دوره اشك‌ها. «پلختار» نيز نام روستايي در دهستان خوشابر بخش مركزي رضوانشهر است. پلختار از تحريف پلخ‌دار به معناي سرزمين پر از درختان سپيدار حاصل شده است. اين نام در رديف اسامي برگرفته از نام گياهان عنوان شده است متاسفانه برخی باوردارند آبادان منسوب به عباد بن الحصین حبطی بوده و به نقل از بلاذری دردست حمران بن ابان غلام غلام عثمان بود که به وی عطا شد و از این جهت به عبادان –عابادان و آبادان تغییر یافت و حتی تا آنجا پیش رفته اند که می گویند.نخست فرد که به مرابطه(سر و کار داشتن ونگهبانی) در آن پرداخت عباد مذکور بوده است(نقل از کلبی)در جای دیگر جغرافی‌نویس معروف ابوالفداء معتقد است که نامگذاری عبادان منتسب است به شخصی به نام «عباد» که در این بقعه می‌زیسته. از این‌رو آنجا را به نام او «عبادان» نامیده‌اند. در حالی که اسناد تاریخی و داده های باستان شناختی نشان از حضور تمدن در دوران کهن است. درکلمه پهلوی اوپاتان مکانی برای نگهبانی از آب(مقدس)بطلمیوس با نام آپفادانا نام برده است.به نوشته بلادری و دیگران درباره وجه تسمیه عبادان نمی توان اعتماد کرد .درجای دیگر یاقوت حموی می‌گوید:  عبّاد به معنی مردم عبادت‌کننده است و از آنجا که در این شهر مردمانی عابد و پارسا می‌زیستند، آنجا را «عبادان» نامیدند که به معنی شهر عَبَّاد یا شهر عبادت‌کنندگان است. دربارۀ افزودن «ان» به آخر عباد نیز این شیوه مرسوم مردم بصره بوده که به هنگام نامگذاری شهر یا روستایی به نام شخصی، به آخر آن «ان» می افزودند.آقای فره وشی معتقد است که «عبادان» از ریشه عبد و عابد و عبّاد نبوده و شکل عربی شده واژه «اوپاتان» است که از سه جزء ساخته شده است، جزء نخست آن «او» (o) به معنی آب است. «پات» (pat) از ریشه پاییدن است و «ان» (an) سوند نسبت است و «اوپاتان» به معنی جایی است که در آنجا از آب دریا و رود پاسبانی می‌کنند و آن را می‌پایند. فره‌وشی برای اثبات درستی سخن خود به گفتۀ ابن حوقل و استخری استناد می کند که «پاسبانان در عبادان، دزدان دریا را از دزدی باز می‌داشتند و دهانه دجله و دریا را می پاییدند. اما  واقعیت چیز دیگری است،این خطه از دیرباز مهد تاریخ ایران بوده و به دلیل حجم وسیع آثار و گنجینه ها،بهشت کاوش های باستان شناسی بشمار می رود. عصر طلایی تاریخ آبادان در زمان حکومت هخامنش ها وسلوکی - اشکانی می باشد و سلسله کوچک محلی خاراکس اسپاسینی و خاندان هوسپائوسین تا زمان اردشیر بابکان ساسانی این شهر - بندر زیبا و قلعه‌ای‌شکل را که به نام‎های آنتیوخ، الکساندر تگریما، اسکندریه انطاکیه و هارک نامیده می‌شده و به‎صورت مرکز استراتژیک نظامی و اقتصادی و بازرگانی دریایی شمال خلیخ فارس با مجموعه ای از آبادی های آباد و سرسبز درآورده و با ضرب سکه‌های مخصوص بیش از سیصد سال بر منطقه آبادان، خرمشهر و حوالی بصره و کویت حکمرانی نمودند. اردشیر با قتل بندو، آخرین پادشاه دولت مستقل آبادان، نام آن را نیز تغییر داد و در دوره ساسانی به آن استازآباد ادشیر یا کرخ میسان می‌گفتند و همچنان پایگاه تجاری بازرگانان چینی و هندی و ایران و عرب و روم بوده است.سرزمین مقدسی که آب حیات آن بوده و خواهد بود.