مسجد اسماعیل خاله اوغلی

  این مسجد در سمت چپ یا جنب جنوبی دالان “مدرسه‏ طالبیه” بین “مدرسه‏ دینی جعفریه” و “مسجد جامع بزرگ” درتبریز واقع شده است.

مسجد اسماعیل خاله در جانب‌ جنوبي‌ دالان‌ بين‌ مدرسة‌ ديني‌ جعفريه‌ و مسجد جامع‌ بزرگ‌ واقع‌ شده‌ و دارای ده‌ ستون‌ سنگي‌ زيبا و هيجده‌ گنبد ضربي‌ آجري‌ می باشد. ستون‌ها در دو رديف‌ قرار گرفته‌اند و گنبدهامساوي‌ و يكنواخت‌ مي‌باشند. در مدخل‌ مسجد طاق‌ كوچك‌ جالبي‌ از آجر تعبيه‌ شده‌ كه‌ در پايين‌ آن‌ عبارت‌«بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم‌» و آية‌ ١٨ سورة‌ توبه‌ با خط‌ ثلث‌ برجسته‌اي‌ گچبري‌ گرديده‌ است‌. سابقاً به‌ آن‌ مسجد ملامحمد حسن‌ پيشنماز مي‌گفته‌اند.نادر میرزا، نویسنده کتاب “تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز” درباره این مسجد می نویسد: “پس از زلزله و خراب شدن مسجد حسین قلیخان عمارت کرد بر همان بنیان قدیم و آن مسجدی است مرتفع و طلولانی و عریض … با گچ و آجر بنا شد طاقی و سقوف را هیچ قرینه نباشد از دو سوی غرفی بدین سالهای نزدیک عمارت شده که پوشیده رویان نشینند و بدین جامع از رخام و کاشی هیچ نباشد. گویند نخست بنای این مسجد عثمانیان نهاده اند. بدین جامع، دو پارچه رخام صافی باشد. یکی از آنها به میان مسجد در طاقی رو به شمال نصب شده، طول آن یک ذرع و نیم و عرض یک ذرع تبریزی باشد. دوازده سطر به خط ثلث در آن حجر نقاری کرده اند و فرمانی نیز نوشته شده است.” طول مسجد، شمالی – جنوبی است و در و دو پنجره آن به دالان مدرسه طالبیه باز می شود. شبستان این مسجد، با هجده گنبد ضربی بر طاق ها و ده ستون دو ردیفه سنگی زیبا پوشش یافته است. گنبدها مساوی و یکنواخت هستند. در مدخل مسجد، طاق کوچکی از آجر تعبیه شده که در پایین آن و بالای در ورودی، آیه ۱۸ سوره توبه با خط ثلث برجسته ای گچبری گردیده است.