ملامحمد شیرین-شمس مغربی در قاب گنجه و گنجینه

ملا محمد شیرین (749-809 ق)عارف و شاعر، متخلص به مغربى یا  شمس مغربى. ( علت اشتهار و تخلص وى به مغربى را عده‏اى سفر او به مغرب و خرقه پوشیدن از دست یکى از منسوبین ابن ‏عربى مى‏ دانند) به روایت تذکره ‏ها نایین اصفهان یا در قریه نائین اصفهان و به دیگر روایتی در یکى از قراى تبریز به دنیا آمد.به گویش آذرى شعر و ترانه مى ‏سرود، تبریزى بودنش مسلم است.مرید شیخ اسماعیل سیسى سمنانى از اصحاب شیخ نورالدین عبدالرحمان اسفراینى و با کمال خجندى معاصر و معاشر بود و حتی  میرزا میرانشاه، پسر تیمور گورکان والى آذربایجان، مدتى مرید مغربى بود،به دو تن از شعراى پیشین، سنایى و عطار نظر داشته ودرشعرش به نام آنان اشاره کرده است. با حافظ نیز معاصر بوده ومحتمل است ازاو تأثیر پذیرفته باشد. او همچنین از همام تبریزى نیز بى‏تأثیر نبوده است.مغربى داراى اشعار عربى و فارسى است که قسمت فارسى اشعارش چند بار به چاپ رسیده است. اشعارش در ذکر معانى عرفانى خاصه بیان وحدت وجود است. در محل دفن وى نیز اختلاف وجود دارد، بعضى مرقد او را در محله‏ى سرخاب تبریز و بعضى در اصطهبانات فارس مى ‏دانند. به تشخیص «ریحانه الادب»، ملا محمد شریف مغربى مذکور در «سفینه الشعراء» همان ملا محمد شیرین مغربى است. از آثار وى: «مرآه العارفین» یا «اسرار فاتحه» در تفسیر سوره ‏ى «فاتحه الکتاب»؛ «درر الفرید فى معرفه التوحید» در سه فصل توحید، افعال و صفات خدا؛ «جام جهان نما» در علم توحید و مراتب وجود که احمد بن موسى رشتى بر آن شرح نوشته است؛ «نزهه الساسانیه»؛ دیوان شعر، شامل اشعار فارسى، عربى و ترکى که نسخه ‏هاى کهن آن شامل «فهلویات مغربى» نیز بوده است.قبر مغربى بنا به وصیت خود او در حظیره بابا مزید سرخاب تبریز است و بنا به نوشته مؤلف روضات درویش لیفى نیز در سرخاب مدفون‏ است و قرب به این مزار مقبره دو تن از اولیاء مشهور به پیر مغربى و پیر مشرقى است و اکابر و ابرار و اعزه روزگار به زیارت این دو بزرگوار آمد شد مى‏کرده‏ اند . قبر عبد الحى فرزند مولانا شمس الدین مغربى که در سال ۸۷۵ وفات یافته است در کنار قبر پدرش مى‏باشد.